Uvod
Gušterača leži iza peritoneum (retroperitonealno) u gornjem dijelu trbuha. Gušterača ima dva dijela, takozvani egzokrini (= okrenut prema van) i endokrini (= okrenut prema unutra). Egzokrini dio je gušterača, tj. probavni sok koji se ispušta u dvanaesnika. Endokrini dio proizvodi hormoni insulin i glukagon i pušta ih u krv. Oni su važni za regulaciju krv razina šećera.
Probavna funkcija
Gušterača je građena u lobulama. Egzokrini dio gušterače, koji čini glavnu masu organa, čisto je serozna žlijezda, što znači da proizvodi vrlo tekuću sekreciju. U tom se dijelu dnevno proizvede oko 1.5 l sekreta gušterače.
Ovo je bazični probavni sok bogat enzimima koji se ispušta u dvanaesnika. Izlučivanje reguliraju probavni procesi, a brzina izlučivanja naglo raste nakon unosa hrane. The enzimi za cijepanje masti (lipaze), probava proteina (proteaze) i ugljikohidrata sadržane u gušterači daju važan doprinos probavi hrane i osiguravaju da se hranjive tvari mogu učinkovito apsorbirati iz crijeva u krv.
Uz glavni dio vode, gušterača se sastoji od preko 20 različitih proteini; to su neaktivni prethodnici probave enzimi (zimogeni) i aktivni probavni enzimi. Posebno agresivne proteaze, kao što su tripsina ili kimotripsin, izlučuju se kao neaktivni prekursori kako bi zaštitili gušteraču od samo-probave i aktiviraju se samo u dvanaesnika. Daljnje proteaze (npr. Α-amilaze), lipaza i enzimi za probavu nukleinske kiseline izravno se oslobađaju u gušteraču kao aktivni enzimi.
Zaštitna i regulatorna proteini su još jedna važna komponenta soka gušterače. Osim probavnih enzima, sok gušterače sastoji se od bikarbonata koji služi za neutraliziranje kiselog želudac sadržaja i dovodi do blago alkalne pH vrijednosti 8.1 u dvanaesniku. Porast koncentracije bikarbonata u tankog crijeva je važno jer s jedne strane olakšava stvaranje micela masti, a s druge strane različiti probavni enzimi neaktivni su u kiselom okolišu i djeluju samo na alkalne vrijednosti.
Razni zaštitni mehanizmi sprječavaju probavu gušterače i time se uništavaju proizvedenim sokom gušterače: neke posebno opasne proteaze izlučuju se kao neaktivni zimogeni i aktiviraju se samo u dvanaesniku. Uz to, istovremeno se s probavnim enzimima oslobađa niz zaštitnih enzima, a posebne proteaze razgrađuju prerano aktivirane enzime. Razni zaštitni mehanizmi sprječavaju probavu gušterače i time se uništavaju proizvedenim sokom gušterače: neke posebno opasne proteaze izlučuju se kao neaktivni zimogeni i aktiviraju se samo u dvanaesniku. Uz to, istovremeno se s probavnim enzimima oslobađa niz zaštitnih enzima, a posebne proteaze razgrađuju prerano aktivirane enzime.
